جبل - بر وزن عقل (مفردات‌نهج‌البلاغه)جَبل (بر وزن عقل) یا جبلّه یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای خلق کردن و آفریدن یا خلقت و طبیعت، است که حضرت علی (علیه‌السلام) در مورد آفرینش حضرت آدم (علیه‌السلام) و زمین، توصیف خدای تعالی و... از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیجَبل (بر وزن عقل) یا جبلّه به معنای خلق کردن و آفریدن یا خلقت و طبیعت آمده است. چنان‌که در لغت آمده است: «جبله الله: جبلا: خلقه - جبل فلانا علی کذا: طبعه علیه.» ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خلقت آدم (علیه‌السلام) فرموده: خداوند از شور و شیرین و سخت و نرم زمین خاکی جمع کرد... «فجبل منها صورة ذات احناء و وصول و اعضاء و فصول؛ و از آن مجسّمه‌ای آفرید که دارای اطراف و مفصل و اعضاء ... بود.» امام (علیه‌السلام) درباره خلقت زمین نیز فرموده است: «و جبل جلامیدها.» آن حضرت (علیه‌السلام) همچنین درباره آدم (علیه‌السلام)در بیانی دیگر می‌فرماید:«اختار آدم (علیه‌السلام) خیرة من خلقه و جعله اوّل جبلّته و اسکنه جنّته.» منظور از واژه «جبلّة» مخلوق است. آن حضرت (علیه‌السلام) در وصف حق تعالی فرموده است: «اللهم داحی المدحّوات و داعم المسموکات و جابل القلوب علی فطرتها شقّیها و سعیدها...؛ ای الله، ای گسترش دهنده زمین‌های گسترش یافته، و ای نگاه دارنده آسمان‌های نگاه داشته شده، و این آفریننده قلب‌ها بر فطرت آن‌ها، شقّی آن‌ها و سعید آن‌ها.» ۳ - تعداد کاربرداین واژه چهار بار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جبل»، ص۱۹۹. رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
|